همایش اقتصاد دریامحور
سیاستهای کلی توسعه دریامحور
حضرت آیتالله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل یکصد و دهم قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاستهای کلی توسعه دریا محور را برای اقدام به روسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند.
براساس این ابلاغیه قوه مجریه موظف است با کمک مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه و با بسیج دستگاههای مسئول، برنامه جامع تحقق این سیاستها را، شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرائی لازم در مهلت شش ماهه ارائه کند.
دریاها و خصوصاً دریاهای آزاد و اقیانوسها از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینهسازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و تولید اقتدار و بستر مناسبی برای تمدنسازی میباشند. ایران با موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بین دو دریا و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و نیز جزایر و ظرفیتهای فراوان بر زمین مانده، لازم است با حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهرهگیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقهای و جهانی در بهرهگیری از دریا اقدام کند. از این رو سیاستهای کلی توسعه دریا محور به شرح زیر تعیین میگردد:
1- سیاستگذاری یکپارچه امور دریایی و تقسیم کار ملی و مدیریت چابک و کارآمد دریا به منظور بهرهگیری حداکثری از ظرفیتهای دریا، برای احراز جایگاه شایسته جهانی و رتبه اول در منطقه.
2- توسعه فعالیتهای اقتصادی دریامحور و ایجاد قطبهای توسعه دریایی پیشران در سواحل، جزایر و پسکرانهها به گونهای که نرخ رشد اقتصادی در حوزه فعالیتهای دریامحور (اقتصاد دریامحور) طی ده سال همواره حداقل دو برابر نرخ رشد اقتصادی کشور باشد.
3- تسهیل و توسعه سرمایهگذاری و مشارکت داخلی و خارجی با ایجاد زیرساختهای لازم نرم افزاری و سخت افزاری (حقوقی، اقتصادی، زیربنایی و امنیتی)
4- تدوین طرح جامع توسعه دریامحور با پهنهبندی دریا، کرانه و پسکرانه و تعیین سهم و جغرافیای جمعیت، تجارت، صنعت، کشاورزی و گردشگری، خصوصاً در سواحل و جزایر جنوب و بالاخص سواحل مکران با تاکید بر هویت ایرانی-اسلامی طی حداکثر یک سال پس از ابلاغ سیاست.
5- بهرهبرداری حداکثری و بهینه از ظرفیتها، منابع و ذخایر زیست بوم دریایی با ممانعت از تخریب محیط زیست دریایی بخصوص توسط کشورهای دیگر.
6- تأمین و ارتقاء سرمایه انسانی و مدیریت متعهد و کارآمد و ایجاد پشتوانه علمی، آموزشی و پژوهشی برای توسعه دریامحور و زیست بوم نوآوری و فناوری دریایی.
7- توسعه همکاریهای اقتصادی، تجاری و سرمایهگذاری در طرحهای بزرگ مقیاس و دانش بنیان زیرساختی، تولیدی و خدماتی با کشورهای همسایه و سایر کشورها به منظور بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی و حضور مؤثر در معابر بینالمللی و دستیابی به موقعیت قطبهای منطقهای.
8- افزایش سهم کشور در حمل و نقل دریایی و ترانزیت با ایجاد و تقویت شبکه حمل و نقل ترکیبی.
9- حمایت از سرمایهگذاران بومی و محلی در طرحهای توسعهای و حمایت از فعالان اقتصادی و بنگاههای کوچک و متوسط جوامع محلی در حوزههای مختلف از جمله صیادی، کشاورزی، صنعتی و گردشگری.
معرفی اهداف، ضرورتها و اهمیت همایش اقتصاد دریامحور در رشد اقتصادی کشور، حمید آذرمند، دبیر همایش، رئیس هیات مدیره شرکت گروه مشاوران کیش (KCG)
در برنامه هفتم پیشرفت، رشد اقتصادی هشت درصد هدفگذاری شده است که دستیابی به آن الزامات متعدد و دشواری دارد. یکی از مهمترین الزامات، سرمایهگذاری و توسعه در حوزههای پیشران اقتصاد است. بر اساس مطالعات انجامشده، تنها معدودی از بخشهای اقتصادی در ایران ظرفیت آن را دارند که بهعنوان پیشران رشد اقتصادی نقش ایفا کنند. بهعنوان مثال، حوزه اقتصاد دیجیتال و زنجیره بالادست و پاییندست نفت میتواند بهعنوان یک پیشران رشد اقتصادی عمل کند. اقتصاد دریا محور یکی از حوزههای بسیار مهمی است که از یک سو ظرفیت این را دارد که بهعنوان یک پیشران مهم رشد اقتصادی نقش ایفا کند و از سوی دیگر، ظرفیتهای گسترده این حوزه تاکنون غیرفعال بوده است. ایران در زمره معدود کشورهایی است که تمرکز اقتصادی، صنعتی، تجاری و جمعیتی آن نه در کنار دریاها، بلکه در مناطق مرکزی عمدتاً کمآب قرار دارد. حوزه اقتصاد دریا ظرفیت جذب سرمایهگذاری گسترده، ایجاد اشتغال و رشد پایدار را دارد و بررسیها نشان میدهد که توسعه ابعاد مختلف اقتصاد دریامحور میتواند به تحقق اهداف رشد اقتصادی کشور کمک کند. یک سال پیش، رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۶ آبان ۱۴۰۲ سیاستهای کلی توسعه دریا محور را برای اقدام به روسای قوای سهگانه ابلاغ کردند. در این سیاستها با دوراندیشی، بر سیاستگذاری یکپارچه و تقسیم کار ملی تاکید شده و توسعه سرمایهگذاری و بهرهبرداری حداکثری از ظرفیتها مطرح شده است. همچنین مقرر شده که قطبهای توسعه دریایی پیشران در سواحل، جزایر و پسکرانهها ایجاد شوند. بر اساس این ابلاغیه، قوه مجریه موظف است با کمک مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه و با بسیج کردن دستگاههای مسئول، برنامه جامع تحقق این سیاستها را ارائه کند. متعاقباً، برنامه جامع تحقق سیاستهای کلی توسعه دریامحور در تاریخ ۱۹ تیر ۱۴۰۳ توسط دولت محترم ابلاغ شد. در این برنامه، نقشه کار ملی و اهداف کمی مدنظر قرار گرفته است. با توجه به ظرفیتهای بسیار گسترده اقتصاد دریامحور و ضرورت کمک به جهش سرمایهگذاری، رشد اقتصادی و افزایش رفاه ملی، لازم است ابعاد مختلف اسناد بالا دست، ظرفیتهای کشور، تجارب جهانی موفق، موانع و چالشها با حضور اساتید، مسئولان دستگاههای اجرایی و قانونگذاری و فعالان بخش خصوصی مورد بررسی قرار گیرد.
با توجه به ظرفیتهای بسیار گسترده اقتصاد دریامحور جهت کمک به جهش سرمایهگذاری و رشد اقتصادی و افزایش رفاه ملی لازم است ابعاد مختلف اسناد بالادست، ظرفیتهای بالقوه کشور، تجارب جهانی موفق، موانع و چالشها با حضور اساتید امر، مسئولان دستگاههای اجرایی و فعالان بخش خصوصی مورد بررسی قرار گیرد.
همایش اقتصاد دریامحور امروز با حضور مسئولان ارشد دستگاههای اجرایی، اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت، نمایندگان مجلس، مدیران هدلینگها و شرکتها بزرگ صنعتی، نهادهای مالی، اتاقهای بازرگانی و تشکلهای صنفی و سفرای خارجی، برگزار میشود. این همایش شامل افتتاحیه با سخنرانی مسئولان امر، 6 پنل تخصصی شامل بیش از 30 سخنرانی توسط فعالان اقتصادی و اساتید دانشگاه و 5 نشست اختصاصی برای مذاکرات بین شرکتها و مراسم اختتامیه خواهد بود. یکی از ابتکارات این همایش، معرفی و تشکیل کارگروههای تخصصی و دبیرخانه دائمی برای پیگیری هریک از محورهای اصلی سیاستهای دریامحور است.
هدف اصلی همایش، شناسایی و بهرهبرداری از ظرفیتهای گسترده اقتصادی موجود در سواحل، جزایر و پسکرانهها است. این رویداد بر حوزههایی مانند توسعه شهرهای جدید ساحلی، کشتیسازی، صنایع فراساحلی، زیرساختهای انرژی و آب، شیلات، شورورزی، اقتصاد دیجیتال، صنعت مالی و گردشگری، و ایجاد فرصتهای سرمایهگذاری و توسعه زیرساختهای اقتصادی تمرکز دارد. هر یک از حوزههای مورد اشاره، گسترهای از فرصتهای سرمایهگذاری و رشد را برای اقتصاد کشور خواهد گشود.
همایش اقتصاد دریامحور، در شش محور برگزار میشود. محورهای همایش شامل نقش حکمرانی در تسهیل اقتصاد دریامحور، صنایع معدنی، دانشگاه و توسعه دریامحور، سرمایهگذاری خارجی، صنعت مالی و اقتصاد دیجیتال و توسعه صنایع دریامحور خواهد بود.
امید است برگزاری این همایش، بتواند افقی از ظرفیتهای بیشمار اقتصاد دریا را در مقابل دید سرمایهگذاران، سیاستگذاران، صاحبنظران و کارآفرینان بگشاید.
یکی از خروجیهای این رویداد، پیشنهاد تشکیل کارگروههای عملیاتی برای پیگیری ابعاد مختلف اقتصاد دریامحور است و یکی دیگر از آثار این همایش، تنظیم و قرائت بیانیه پایانی همایش خواهد بود که هر دو مورد در مراسم اختتامیه، ارائه خواهد شد.
در انتها، لازم میدانم از تمامی عزیزانی که در برگزاری این رویداد در کنار ما بودند و یاری رساندند تشکر کنم. به طور خواص از جناب آقای دکتر آقامحمدی بابت ارشاد و راهنمایی و تشریففرمایی سپاسگزاری ویژه دارم. از تمامی مدیران و مقامات ارشد دولتی، نمایندگان محترم مجلس، سفرای محترم خارجی، اساتید محترم دانشگاه، مدیران عامل محترم هلدینگها و شرکتها، اعضای هیات رییسه و روسای کمیسیونهای اتاق بازرگانی ایران، دانشگاههای کشور، بابت همکاری مؤثر و تشریففرمایی در این همایش تشکر میکنم.
از تمامی حامیان مالی و معنوی این همایش تشکر ویژه دارم و لازم میدانم مراتب قدردانی خودم را از تیم علمی و اجرایی همایش و همه همکاران عزیزمان در گروه مشاوران کیش که با تلاش سخت و ایثار امکان برگزاری این رویداد را فراهم کردند، تشکر کنم.
به درگاه خداوند دعا میکنیم و از خداوند یکتا تمنا میکنیم این رویداد را آغاز یک حرکت مبارک و منشاء خیر و برکت برای کشور و ملت عزیزمان قرار دهد.
حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ
مجموعه مقالات و مستندات همایش اقتصاد دریامحور
کتاب حاضر، مجموعهای جامع از مقالات علمی، سخنرانیها و مستندات ارائهشده در این همایش است که با هدف مستندسازی تجارب و انتقال دانش و تجربه به مسئولان، ذینفعان و پژوهشگران این حوزه تهیه شده است. این مجموعه نه تنها بازتابی از مباحث طرح شده در همایش است، بلکه به عنوان منبعی ارزشمند میتواند به برنامهریزان، سیاستگذاران و فعالان اقتصادی در طراحی و اجرای پروژههای مرتبط کمک کند.
امید است که انتشار این کتاب گامی مؤثر در توسعه ظرفیتهای بیکران اقتصاد دریا و ترویج بینش دریامحوری و بهرهگیری مطلوب از ظرفیتهای بینظیر اقتصاد دریا باشد و مسیر تحقق اهداف کلان توسعه دریامحور را هموار سازد.